Franz Henke w swojej „Kronice Wodzisławia” pisze, że „nauka Lutra” przyjęła się także rychło w tutejszej okolicy i szerzyła się od Cieszyna.

Reformacja na Śląsku miała dobre warunki do szybkiego rozwoju. Decydującym czynnikiem była postawa książąt śląskich, którzy zostali protestantami a także przychylna postawa biskupów wrocławskich;

- Jan Thurzo był wg Lutra i Melanchtona najlepszym biskupem stulecia,

- Jakub von Salza (1520-1539) sprzyjał rozwojowi protestantyzmu, cała jego rodzina przyjęła nowe wyznanie, sam przyjął postawę pasywną. Uważał się za zwierzchnika wszystkich śląskich duchownych. Nie było konfliktów i ułatwiało to rozwój reformacji.

- Baltazar v. Promnitz (1539-1562) tolerował protestantyzm, korespondował z Lutrem, jego brat wprowadził luteranizm w Baronacie Pszczyńskim,

- Kaspar v. Logau (1562-1574) tolerancyjny wobec protestantów,

- Marcin Gertsmann (1574-1585) z pochodzenia protestant, konwertował na katolicyzm, jako biskup starał się o dobre stosunki z protestantami, jednak na synodzie w 1580r. przyjął postanowienia soboru trydenckiego.

Kontrreformacja rozpoczęła się właściwie dopiero w 1600 roku, gdy biskupem został Jan v. Sitsch, a po nim od 1608 r. Karol Habsburg.

Teren dzisiejszej ziemi wodzisławskiej znajdował się w kilku jednostkach administracyjnych; Wodzisław i okoliczne wioski tzw. Wodzisławskie państwo stanowe w 1527 roku kupuje Jan Planknar v. Kinsperk. Potwierdzając zakup cesarz Ferdynand I Habsburg inkorporował (włączył) państwo wodzisławskie do księstwa opawskiego, które już w 1525 roku przyjęło luteranizm a Opawa stała się centrum reformacji na Śląsku. Gorzyce, Bełsznica, Olza, Odra wchodziły w skład Majoratu Bogumińskiego, który od 1530 do 1620 roku znajdował się w rękach protestanckich Hohenzollernów, a później protestanckich Donnersmarcków. Bluszczów, Rogów, Syrynia, Lubomia, Pszów, Krzyżkowice, Rydułtowy były w księstwie raciborskim, którym od 1532 roku władał Jerzy Hohenzollern zwany Pobożnym. Do jego śmierci w 1543 roku większość kościołów była luterańska. Księstwo raciborskie było w rękach Hohenzollernów do 1552 roku, później stało się domeną Habsburgów. W roku 1544 Pszów i Krzyżkowice kupuje protestancka rodzina Siedlnickich v. Choltitz i wprowadza luteranizm. Okolice Jastrzębia znajdują się w Baronacie Pszczyńskim, gdzie luteranizm rozwijał się już gdy Pszczyną rządził biskup Baltazar v. Promnitz, jednak oficjalnie luteranizm wprowadził w 1568 r. Karol v. Promnitz. Na południu za Olzą znajdowało się księstwo cieszyńskie a bezpośrednio Frysztackie Państwo Stanowe należące do luterańskiego rodu Cyganów ze Słupska.

Wydaje się , że w XVI wieku Reformacja mogła się rozwijać bez przeszkód na naszych ziemiach. Alfons Nowack w „Historii parafii wiejskich Archiprezbiteratu Żory na Górnym Śląsku” z roku 1912, pisze, że z 25 parafii wchodzących w skład żorskiego dekanatu przed Reformacją tylko 3 kościoły (w Boguszowicach, Pawłowicach i Rybniku) nie przeszły w ręce protestantów. Boguszowice były własnością Klasztoru w Rudach, Pawłowice były w rękach Pawłowskich, rodziny biskupa ołomunieckiego Stanisława Pawłowskiego, a Rybnik od 1557 był w rękach katolickiej gałęzi rodziny Lobkowiców. Kiedy do tych kościołów zostawali wprowadzani luterańscy pastorzy przez protestancką szlachtę – patronów, trudno dzisiaj ustalić. Łatwiej ustalić, kiedy te kościoły administracyjnie zostawały zabierane i próbowano odtworzyć katolickie parafie. Reforma potrydencka stopniowo obejmowała Śląsk. Odnowie wewnętrznej Kościoła katolickiego miała towarzyszyć kontrreformacja, czyli przyciąganie protestantów do katolicyzmu, był to jednak bardzo powolny proces. Przyspieszyć to miała tzw. idea katolicyzmu cesarskiego. Władze państwowe poprzez naciski administracyjne wspierały kościół. Proces ten przyhamował „list majestatyczny” cesarza Rudolfa z 20.08.1609 r., za który Śląsk złożył dar cesarzowi (królowi Czech) w wysokości 100 tyś. talarów, oraz „akord drezdeński” z roku 1621, w którym Śląsk za cenę 300 tyś. guldenów uzyskał oficjalne przebaczenie cesarskie upoważniające do równouprawnienia kościołów katolickiego i ewangelickiego. W praktyce jednak cesarz Ferdynand II, wychowanek jezuitów, przywracał katolicyzm; pozbawiał ewangelików kościołów, a w roku 1629 wypędził protestanckich duchownych.

Franz Henke wspomina o incydencie z roku 1619 z zajęciem kościoła parafialnego w Wodzisławiu przez Katarzynę Plawecką i sugeruje, że po śmierci swojego „małżonka ściśle katolickiego Plaweckiego przeszła na wiarę luterską” i pozwoliła sobie na ciężki ucisk religijny i prześladowanie swoich katolickich poddanych.

Baron Jerzy Charwat v. Plawecki był protestantem, w 1602r. kupił  część wodzisławskiego państwa od Adama Oderskiego – protestanta i drugą część od wdowy po Janie II Planknarze v. Kinsperk. W 1604r. sześćdziesięcioletni baron ożenił się z piętnastoletnią Katarzyną v. Wurben Bruntal, protestantką, krewną jego zmarłej drugiej żony. Po jego śmierci około roku 1617, rządy w imieniu nieletnich dzieci sprawowała wdowa Katarzyna Plawecka i kuratorzy: Jan v. Skrbeński i Karol v. Siedlnicki – protestanci. Incydent z sierpnia (?) 1619 roku był próbą odzyskania przez protestantów kościoła zabranego im w czasie pierwszej fali kontrreformacji po roku 1600, a który to zwrot gwarantował list majestatyczny z 1609 roku. Bazując na dekrecie panów śląskich podjętym na sejmie 5 lutego 1619 , Cieszyn odzyskał pusty kościół parafialny. A za zezwoleniem sejmu śląskiego z dnia 21 czerwca 1619 także Skoczów, Strumień oraz Puńców i Dzięgielów, na podstawie listu majestatycznego, odebrały na powrót kościoły i szkoły. Incydent w Wodzisławiu wpisuje się w te wydarzenia i protestanci tutejsi musieli spełniać kryteria listu majestatycznego, skoro przyznano im połowę kościoła parafialnego.

Trudno również dzisiaj ustalić kiedy w Wodzisławiu parafia katolicka znowu zaistniała.

Synod diecezjalny w 1592 roku powołał do istnienia dekanat wodzisławski. Pierwszym dziekanem został Kanabius, którego jednak mieszczanie wodzisławscy wypędzili z miasta i urzędował w Jedłowniku. On również próbował przenieść klasztor franciszkański z austriackiej prowincji do polskiej i sprowadzić do pustego klasztoru polskich zakonników, jednak sprzeciw gwardiana Meiharda z Opawy przeszkodził jego planom. Zakonnicy do klasztoru wrócili w 1630 roku. Nie znamy również daty opuszczenia klasztoru przez zakonników, jednak z historii klasztoru franciszkanów w Głogówku można się dowiedzieć, że to w Głogówku franciszkanie utrzymali się najdłużej na Górnym Śląsku. W 1565 r. miasto sprzedało klasztor po tym jak część zakonników przeszła na protestantyzm a pozostali opuścili jego mury. Można więc wnioskować, że wodzisławski klasztor opustoszał przed tą datą, za rządów Jana II Planknara, który był protestantem na co wskazują jego koligacje rodzinne z protestanckimi rodami.

W czasach reformacji, za rządów Planknarów Wodzisław rozwijał się gospodarczo i był ważnym ośrodkiem miejskim na Śląsku. Wraz z kontrreformacją i wojną trzydziestoletnią ta ziemia zaczęła się wyludniać i podupadać gospodarczo. Protestanci  emigrowali szukając nowej ojczyzny. Gdy właścicielem zostaje Gabriel Plawecki, Wodzisław zostaje z powrotem przywrócony do rangi Mniejszego Państwa Stanowego. Wiązało się to z postanowieniami pokojowymi kończącymi wojnę trzydziestoletnią. Mniejsze Państwa Stanowe (Minderherrschaft) tworzono tam, gdzie znajdował się znaczny odsetek ludności protestanckiej bądź teren ten pozostawał w rękach osób tego wyznania. Nie udało się Plawetzkim uratować zadłużonego państewka zostało ono zlicytowane w 1668 roku i zakupione przez arcybiskupa Ostrzyhomia, który zasłużył się m.in. szerzeniem zakonu Jezuitów. Reformacja  w Wodzisławiu dobiegła końca. Przetrwała w wiejskich enklawach i kościołach leśnych by powrócić po stu  latach.